Posted by Яке аз дастовардҳои муҳими Истиқлоли давлатӣ ин бунёди давлати воқеан соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягона мебошад. Бунёди давлати ичтимоӣ ва ба ҳар як фарди ҷомеа муҳайё сохтани шароити арзандаи зиндагӣ баробарҳуқуқии ҳар як аъзои комилҳуқуқи чамъиятро тақозо менамояд. Маҳз дар сатҳи Конститутсия пешбинӣ гардидани баробарҳуқуқии тамоми одамон сарфи назар аз миллат, нажод ва ҷинс бобати амалӣ гаштани ҳадафҳои созандаи давлату Ҳукумат мусоидат менамояд. Мувофиқи моддаи 17 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мардон ва занон баробарҳуқуқанд.
Аз солҳои аввалини соҳибистиқлолии кишвар масъалаи беҳбудии шароити кор ва зиндагии бонувон ҳамчун қишри фаъоли ҷомеа ҳамеша дар маркази таваҷҷуҳи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Ҳукумати мамлакат қарор дошт. Тоҷикистон аз миёни кишварҳои ИДМ яке аз аввалинҳо шуда, 27 декабри соли 1993 Конвенсияҳои байналмилалӣ «Дар бораи барҳам додани тамоми шаклҳои табъиз нисбати занон» ва «Хуқуқҳои сиёсии занон»-ро эътироф ва тасдиқ кард.
Бо дарназардошти воқеияти сиёсӣ, иқтисодӣ ва хусусиятҳои хоси фарҳангиву суннатӣ шакли муайяни сиёсати давлатӣ баҳри беҳбуд бахшидани вазъи иҷтимоии занон ба миён гузошта шуд. Соли 1998 бо Қарори Ҳукумат «Нақшаи миллии тадбирҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба баланд бардоштани мақом ва нақши зан дар солҳои 1998-2005» тасдиқ гардида, барномаҳои давлатӣ доир ба “Самтҳои асосии сиёсати давлатӣ оид ба таъмини ҳуқуқ ва имкониятҳои баробари занон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон”, “ Тарбия, интихоб, ва ҷо ба ҷо намудани кадрҳои роҳбарии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби духтарони лаёқатманд”, “Дар бораи дурнамои фаъолгардонии мақоми зан дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” қабул гардиданд.
Санади тақдирсоз дар таъмини иштироки ҳарчи бештари занон дар ҳаёти ҷамъиятиву сиёсӣ, иҷтимоиву фарҳангӣ ва иқтисодиву идоракунии давлатӣ ин Фармони Президенти кишвар «Дар бораи тадбирҳои баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа» аз 3 декабри соли 1999 мебошад, ки он дар арсаи ҷаҳонӣ дунявӣ будани ҷомеаи Тоҷикистонро бори дигар таъкид месозад. Фармони мазкур такони азиме ба мафкураи пас аз ҷангии халқи тоҷик бахшид, зеро акнун нигоҳи мардум ба таълим гирифтани духтарон, ба синни муқарраркардаи никоҳӣ, ба эҳтироми ҳуқуқи зан дигар шуд. Теъдоди ҷалби духтарону занон ба таълиму тарбия, омӯзиши касбу ҳунар ва фаъолият дар идоракунии давлативу сиёсӣ афзун гардид. Ин санад қолабҳои кӯҳнаи шахшударо, ки монеаи фаъолияти бонувон дар раванди давлатдорӣ мешуданд, шикаст.
Ҷиҳати таъмини имкониятҳои баробари мардону занон дар ҳама соҳаҳои зиндагӣ, ки бевосита дар Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳои конститутсионӣ ва дигар санадҳои меъёриву ҳуқуқӣ, аз ҷумла санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофкардаи Ҷумҳурии Тоҷикистон инъикос ёфтаанд, махсусан соли 2005 қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи кафолатҳои давлатии баробарҳуқуқии мардону занон ва имкониятҳои баробари амалигардонии онҳо” қабул гардида, мавриди амал қарор дорад.
Бо мақсади фароҳам овардани замина ва шароити муносиб барои ба таври васеъ кашф намудани қобилияти занон дар ҳамаи соҳаҳои ҳаётан муҳими иҷтимоӣ ва дар таъмини рушди устувори ҷомеа мутобиқи моддаи 16 Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон” «Стратегияи миллии фаъолгардонии нақши занон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2011-2020» бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 29 майи соли 2010, №269 ва Стратегияи миллии фаъолгардонии нақши занон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2021-2030 ва нақшаи чорабиниҳо барои солҳои 2021-2025 оид ба амалисозии он, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикитстон аз 30 майи соли 2020 таҳти №167 тасдиқ шудааст.
Барномаву қонунҳои қабулшуда баҳри баланд бардоштани мақоми занон, татбиқи сиёсати гендерӣ аз ҷониби ҷомеа, таъмини пурраи солимии модару кӯдак, шинохти чеҳраи сиёсии зан равона гашта, яке аз ҳадафҳои рушди устувор ба шумор меравад.
Маҳз ба шарофати истиқлолият чеҳраи сиёсии зан на танҳо дар ҳудуди кишвар, балки дар арсаи байналмилалӣ шинохта шуд. Соли 2019 Шӯрои Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба Сафири Созмони байналмилалии «Занони сиёсатмадори роҳбар» дар Тоҷикистон таъин намудани Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Раҳмон Озода Эмомалиро қобили қабул донист. Созмони номбурда бо Шаҳодатнома расман тасдиқ кард, ки ин мақом нахустин бор дар Тоҷикистон ба зиммаи муҳтарам Раҳмон Озода Эмомалӣ бо дар назар гирифтани хизматҳои назаррасашон дар ҷодаи илмӣ, фаъолияти идоракунии давлатӣ, талоши доимиашон ҷиҳати иҷрои босамари ҳадафҳои стратегӣ ва ниҳоят ҳамчун зан-модари бомаърифату фарҳангсолору ватанпарвари тоҷик гузошта мешавад. Дар арсаи байналмилалӣ чунин мақом сазовор донистани зани сиёсатмадори тоҷик аз ҷониби Созмони байналмилалии «Занони сиёсатмадори роҳбар» дар таърихи Тоҷикистони соҳибистиқлол бори аввал буда, аз он шаҳодат медиҳад, ки ташаббуси созандаи Пешвои муаззами миллат ҷиҳати сиёсати баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа дар сатҳи ҷаҳонӣ натиҷаҳои матлуб ба бор оварда истодааст.
Бо шарофати истиқлолият дар ҷомеаи Тоҷикистон бахше нест, ки дар он занон – модарон фаъолият надошта бошанд. Ҳоло занону модарони мо дар қатори мардон дар тамоми соҳаҳо, аз ҷумла дар мақомоти судӣ босамар фаъолият доранд.
Дар ҳокимияти судӣ, ки яке аз шохаҳои мустақили ҳокимияти давлатӣ аст, занону бонувон бо масъулияти баланд рисолати ба амалбарории адолати судиро таъмин менамоянд. Шумораи умумии судяҳо дар судҳои иқтисодӣ аз ҳисоби занон дар судҳои ҷумҳурӣ 7 нафарро ташкил медиҳад, дар ҳолате, ки шумораи судяҳои судҳои иқтисодӣ 42 адад аст, яъне 16,7 фоиз мебошад. Аз шумораи умумии 88 нафар кормандони дастгоҳҳои судҳои иқтисодӣ 31 нафарашонро занону бонувон ташкил медиҳанд, ки 35,6% – ро ташкил медиҳад.
Аз ин рӯ, занон ва ҷавондухтаронро зарур аст, ки бо ҳисси баланди миллӣ, ватанпарастӣ, худогоҳию худшиносӣ аз истиқлолияти давлатӣ шукрона карда, ҷавобан ба ғамхории Пешвои муаззами миллат тарбияи фарзандони солиму равшанфикрро дар руҳияи ватандӯстиву хештаншиносӣ, эҳёи суннатҳои миллӣ, пос доштани дурусти маросиму анъанаҳо, иштироки фаъолона дар корҳои ҷамъиятӣ, тарғибу ташвиқи сиёсати давлатӣ ва ҳадафҳои созандаи пешгирифтаи мамлакат, риояи қонуният ва адолати иҷтимоиро баҳри ояндаи дурахшони Тоҷикистони азизамон вазифаи ҷонии худ қарор диҳанд.
Судяи Суди иқтисодии
вилояти Суғд Ҳамроқулзода Б.А.